Sahte Alkol Zehirlenmesi ve Tedavisi

Kaynak Kişiler: Doç.Dr.Ecz.Yb. Ahmet AYDIN, Prof.Dr.Ecz.Kd.Alb. Ahmet SAYAL

Normal şartlarda alkollü içkiler ve kolonya etil alkol ile hazırlanmaktadır. Ancak bazı üreticiler maliyetleri düşürmek ve daha fazla kazanç elde etmek amacıyla içki ve kolonyalara insan sağlığına çok zararlı Metil Alkol ilave etmekte ve içilmesiyle aşağıda belirtilen Metil Alkol zehirlenmesi meydana gelebilmektedir.
A. METİL ALKOL (METANOL) ZEHİRLENMESİ
Odun talaşının damıtılmasıyla elde edilen ve endüstride boya inceltici, teksir makine sıvısı, antifriz, cam temizleyici gibi maddelerin yapımında kullanılan metil alkol (metanol) aynı zamanda yasadışı olarak sahte içki ve kolonya yapımında kullanılmaktadır. Bu şekilde ğızdan alınması sonucu vücutta metanol zehirlenmesi oluşan etkileri hakkında aşağıda açıklayıcı bilgi verilmiştir.
Metil alkol ağızdan alındıktan ortalama 30-60 dakika sonra kanda en yüksek seviyeye ulaşır. En erken görülen başlıca belirtiler, bulantı, kusma, baş dönmesi, baş ağrısı, tansiyon düşmesi ve artmış solunumdur.

Metil alkol vücutta metabolizma sonucu formaldehit ve Formik aside dönüşür. Toksisitesi de Formik asidin oluşturduğu Asidoza bağlıdır.

Asidoz sonucu retinada sinir tahribatı ve buna bağlı olarak körlük ve daha ileri safhada ölüm meydana gelebilmektedir.

Metil alkol, vücutta metabolizmaya uğramadığı zaman zararsız ve sadece sarhoş edici bir etkisi bulunmakla birlikte, vücutta dönüştüğü formik asit zehirlenmeye neden olmaktadır. Kandaki düzeyi 20 miligram/100ml üstünde olan dozlar toksik, yani zehirleyici doz olarak kabul edilmektedir. 40 miligram/100ml üstü çok ciddi bozukluklara yol açmakta, 80-100 miligram/100 ml düzey genellikle sınır düzeyi olarak kabul edilmektedir. Diğer bir deyişle içilen metil alkol miktarına bağlı olarak, içilen 4-15 ml miktar körlük, 15-100 ml dozda ölüm meydana gelebilmektedir.
B. ZEHİRLENME BELİRTİLERİ
Metil alkol alındıktan sonra ilk 5 saatte sarhoşluk ve gastrit olarak karşımıza çıkar. 30 saatten sonra ciddi metabolik asidoz (biriken asit nedeniyle kanın pH değerinin asit hale gelmesi) gelişir. Asıl zehirlenme belirtileri metil alkol alımından 10-24 saat sonra görülmeye başlar. Toksisite, oluşan asidozun derecesine bağlıdır ve başlıca aşağıdaki belirtiler ortaya çıkar:
• Bilinç bulanıklığı, denge ve hareket bozukluğu,
• Baş ağrısı,
• Bulantı, kusma,
• Şiddetli karın ağrısı,
• Sırt, kol ve bacaklarda ağrı,
• Görme bozukluğu ve daha sonra körlük,
• Tedavi edilmediği taktirde metabolik asidoz, koma ve solunum durması sonucu ölüm.

D.TEDAVİ

1. MİDE YIKAMA : Mekanik yolla, ipeka veya apomorfin gibi ilaçlarla hastanın kusturulması sakıncalıdır. Eğer metil alkol alınmasından sonra uzun bir süre geçmemişse gastrik lavajla mide yıkaması uygundur. Lavaj sıvısı olarak 5-10 kez 300 ml %3-5’lik Sodyum Bikarbonat solüsyonu kullanılabilir.

2. AKTİF KARBON UYGULAMASI: Hastanın midesinin yıkanmasından sonra mide yıkama sondası çıkarılmadan önce GATA Eczacılık Bilimleri Merkezi tarafından üretilmiş olan 50g/240 ml’lik Aktif Karbon içeren antidot süspansiyonu mideye bırakılır. Mide yıkama işlemi yapılmamışsa ve hastanın bilinci yerinde ise aynı miktar Aktif Karbon antidot süspansiyonu hastaya içirilir.

3. KONVÜLZİYON varsa hastaya 5-10 mg Diazepam i.v. yolla uygulanır, gerekirse her 10-15 dakikada tekrarlanarak maksimum 30 mg’a kadar verilebilir.

4. ASİDOZ TEDAVİSİ için Sodyum Bikarbonat solüsyonu kullanılır. Bu amaçla % 8.4’lük (1 mEq/ml) Sodyum Bikarbonat ampullerinden 1-2 mEq/kg dozunda izotonik Sodyum Klorür solüsyonu içine ilave edilerek hastaya yavaş i.v.yolla uygulanır.

5. ETİL ALKOL İLE ANTİDOTAL TEDAVİ : Metil alkol zehirlenmesinde antidot olarak Etil alkol kullanılır. Etil alkol, metil alkolün metabolizma sonucu toksik etki gösteren formaldehit ve formik asit metabolitlerine dönüşümünü azaltan bir antidottur. Piyasada böyle bir antidot bulunmadığı için herhangi bir metil alkol zehirlenmesi olgusunda, GATA Eczacılık Bilimleri Merkez Başkanlığı’nda üretilmekte olan bu antidot ihtiyaç duyulan birliklere verilmektedir (Tel: 0312 3046071-73, Fax:3046091). Bu amaçla steril %10’luk etil alkol solüsyonundan başlangıçta yükleme dozu olarak 7-10 ml/kg lık doz i.v. olarak 30-50 dakika içinde verilir. Daha sonra aynı solüsyondan saatte 1.4 ml/kg lık idame dozu i.v. yolla uygulanır. Böylece kanda 100-130 mg/100 ml lik etil alkol konsantrasyonu sağlanmış olur. Kandaki bu etil alkol konsantrasyonu etkin tedavide önemli olduğu için düzenli aralıklarla kan alkol konsantrasyonu takip edilmeli ve antidotal tedaviye 2-3 gün devam edilmelidir. Parenteral etil alkol solüsyonu bulunamadığı taktirde %40 lık bir etil alkol çözeltisinden (rakı veya viski) 150 ml ağızdan hastaya verilebilir. Hasta %40’lık alkol çözeltisini içemiyor ise yarı yarıya sulandırılır ve hastaya 300 ml verilir. Etil alkol ile tedavi sırasında hipoglisemi meydana gelebileceği için bu uygulama esnasında hastaya %5’lik dekstroz solüsyonu uygulanması uygun olur ve serum glikoz düzeyi düzenli olarak takip edilir.

6. HEMODİYALİZ : Eğer varsa, ağır zehirlenmelerde hemodiyaliz uygulaması ile metil alkol ve metabolitlerinin kandan uzaklaştırılması sağlanabilir. Hemodiyaliz uygulamasında madde 5’de belirtilen etil alkol ile antidotal tedavi de uygulanır.

7. LEUCOVORİN : Asidoza neden olan formik asidin metabolizmasını hızlandırmak amacıyla yetişkinlere her 4 saatte bir 50 mg dozda i.v. leucovorin ampul (folinik asit) uygulanır.

8. Bu tedavilere ek olarak Türkiye’de henüz bulunmayan 4-Metilpirazol (4-MP) ve Folik asit gibi ilaçlardan da yararlanabilir.

ÖNEMLİ NOT:1 Metil alkolün metabolizması ve vücuttan atılımı birkaç gün sürdüğü için tedavi hemen kesilmemeli ve kan asit-baz dengesi kontrol edilerek tedaviye belli bir süre (48-72 saat) devam edilmelidir.
NOT 2: Zehirlenmiş kişide kan metil alkol düzeyi ile hastanın yanında bulunan veya kullandığı düşünülen kolonya/alkolü içkinin metil alkol yönünden toksikolojik analizinin yapılması için GATA Eczacılık Bilimleri Merkezi Farmasötik Toksikoloji Ana Bilim Dalı Başkanlığına kan örnekleri ve zehirlenmeye neden olan numuneler gönderilebilir.
Etiketler: alkol, zehirlenmesi, metil, kolonya, GATA, eczacılık, Farmasötik, ahmet aydin, ahmet sayal, tedavisi, toksikolojik