Oksijenli ve oksijensiz solunum nedir?
Oksijensiz Solunum
Her canlı yaşamını sürdürebilmesi için enerjiye ihtiyaç duyar. Bu enerjiyi de solunum yoluyla molekül parçalayarak ortaya çıkartırlar. Mantarlar ve çoğu bakteriler oksijensiz solunum yaparlar. Canlılar yağ, karbonhidrat, protein gibi çok atomlu molekülleri ATP enerjisine dönüştürerek enerji ihtiyaçlarını karşılarlar. Bunun için hücre içi enzimlerin, glikozun bağlarını kopartması gerekir. Her kopartılan bağda ortaya bir enerji çıkar. Ve bu enerji ATP sentezi için harcanır. Bu olaya oksijensiz solunum yani diğer adıyla fermantasyon denir. Örnek verecek olursak, bu yukarıdaki durum ile birlikte bakterilerin bu özelliğinden faydalanarak günlük hayatta pek çok gıda tüketmekteyiz. Hamurun kabarması ve ekşimesi, sütten yoğurt ya da peynir elde etmek, üzüm suyundan sirke oluşumu verilebilecek örnekler arasındadır.
- Enerji ihtiyacı az olan basit canlıların enerjiyi üretme yoludur.
- Adından anlaşılacağı üzere oksijensiz ortamda gerçekleşir.
- Olay, hücrenin sitoplazmasında gerçekleşir.
- Solunum sonrası ortaya çıkanlar CO2 ve etil alkoldür.
- Toplamda 4 ama net olarak 2 ATP ortaya çıkar.
Oksijenli Solunum
Canlılar arasında az enerji ihtiyacına sahip olanlar oksijensiz solunum yaparken, daha yüksek enerji ihtiyacı olan canlılar oksijenli solunum yapmaktadır. Bitkilerde bu durum yaprak yüzeylerindeki gözenekler sayesinde gerçekleşir. Hayvanlarda ise ayrıca solunum organı bulunur.
Oksijenli solunum için öncelikle sitoplazma içerisinde bulunan özel enzimler, glikozun yapısındaki bağları kopartmaya başlar. Bu kimyasal bağlar kopmaya başladıkça ortaya organik moleküller çıkar. Bu moleküller devamında mitokondriye geçer ve burada bulunan bir diğer özel enzimler sayesinde hidrojene ve karbondioksite kadar ayrıştırılır. Tüm bu kimyasal olayların oluşması sonucunda diğer solunum çeşidine göre daha yüksek miktarda ATP üretilir.
Her iki solunum çeşidinde de glikozun kullanıldığını gördük. Glikoz solunum için önemli. Ancak uzun süre karbonhidrat bulunan besinleri tüketmesek bile bunun yerini alabilecek olan proteinler ve yağlar sayesinde enerji üretimimiz gerçekleşmeye devam edecektir.
- Enerji ihtiyacı çok olan canlılarda rastlanır.
- Oksijenli ortamda solunum gerçekleşir.
- Önce sitoplazmada başlar, en son mitekondride biter.
- Solunum sonrasında CO2 ve H2O ortaya çıkar.
- Toplamda 40 ama net olarak 38 ATP ortaya çıkar.
