Hücre Kaç Şekilde Bölünür?
Hücre en temel haliyle iki şekilde bölünebilmektedir. Bunlar iki ana bölünmedir ve hayatın devamlılığı için hayati önem arz etmektedir. Mitoz bölünme ve mayoz bölünme olarak iki üst grupta toplanmaktadır. İki bölünme de, kendi içerisinde alt gruplara ayrılmaktadır.
Mitoz Bölünme
Tek hücrelilerde üreme, çok hücrelilerde, doku onarımı, yenilenme gibi faaliyetler için gerçekleşen üremedir. Kendi içinde 6 evre sonunda bölünmesini tamamlar.
- İnterfaz: Aslında bu bir bölünme evresi değil, bölünmeye hazırlık evresidir. Hücre bölünme emrinden sonra birtakım hazırlıklara girer, hücre atp sentezini arttırır, organel sayısı artar, DNA kendisini eşler, protein sentezini arttırarak, bölünmeye kendini hazırlar.
- Profaz: Kromatitler, kısalıp kalınlaşır ve kromozoma dönüşür. Hücrede bulunan çekirdek zarı, çekirdekçik gibi organnler eriyerek kaybolur. Kromozomlar, hücrenin iki zıt kutbuna doğru hareket etmeye koyulur.
- Metafaz: Hücrenin zıt kutubunda bulunan kromotitlere kardeş kromatitler denir. Bunlar, bu evrede hücrenin ortasında çember şeklinde sıralanır. Sentrozomlar, iğ iliklerini hücre ortasında bulunan bu kromatitlere tutundurur. Evrede hücre ortası hafif boğumlanır.
- Telofaz: iğ iplikleri tarafından zıt kutba çekilen kromatitler, bu evrede yeniden oluşan çekirdek zarının içerisine girerler. Ayrıca bu evrede, bölünmeye hazırlıkta kaybolan çekirdekçik yeniden oluşturulur.
- Sitokinez: Hücre tam ortasından boğumlanarak, bölünmeye başlar ve ayrılır. Sonuçta, ata hücrenin birbiri ile tamamen aynı kalıtsal özelliklerini taşıyan iki yavru hücresi oluşur. Mitoz blünme ile bir hücreden iki hücre meydana gelir.
Mayoz Bölünme
Çok hücrelilerin üreme ana hücrelerinde görülen üreme şeklidir. Amaç, eşey hücrelerini oluşturmaktır. Çok hücrelilerde sperm oluşumu, yumurta oluşumu mayoz bölünme ile gerçekleşir. Mitozdan farklı olarak, ekstradan Profaz I, Metafaz I, Telofaz I evreleri evcuttur. Ana hücreden tam dört adet yeni hücre oluşur ve bu hücreler ana hücre ile farklı kalırsal özelliklere sahiptir. Bu da, çok hücrelilerde, farklı kalıtsal özelliklere sahip bireylerin oluşmasını sağlar. Farklı kalıtsal özellik, mayoz bölünme sırasında gerçekleşen krossing-over denilen olay sebebi ile gerçekleştiği gibi homolog kromozomların rast gele ayrılması sonucu da meydana gelmektedir. Krossing-over bir çeşit parça değişimidir. İki kromozomun yan yana gelerek, parça değiştirmesi sonucu gerçekleşir. Her mayoz bölünmede meydana gelmeyebilir. Ancak, bu olay meydana gelmese de, homolog kromozomların rast gele seçilmesi çeşitliliği sağlar.
