Gıda Boyaları Zararlı mıdır
Günümüzde gıda boyaları hemen hemen her alanda kullanılmaktadır. Gıda boyası kullanımının artması gıda boyası zararları hakkında düşüncelere sebep olmaktadır. Son yıllarda kullanım oranı %500 artış gösteren gıda boyalarının çoğu hazır gıdada kullanıldığı bir gerçektir. Özellikle çocuklara yönelik gıdalarda gıda boyalarının kullanım oranı oldukça yüksektir.
Gıda boyası, günümüzde tüketilen hazır gıdalara renk vermek için kimyasalların birleşimiyle üretilmiştir. Bazı gıdaların dış görünüşünün dikkat çekmesi amacıyla kullanılan boyaların insan sağlığını tehdit edip etmediği hakkında birçok teorem bulunmaktadır. Uzmanlar tarafından bu boyaların kanserojen madde taşıdığı, hiper aktifliğe sebep olduğu ortaya atılmıştır. İlk gıda boyası 1856 yılında kömür katranından yapılmıştır.
İlk gıda boyasının ardından günümüze kadar birçok madde ile boyaların üretimine devam edilmiştir. Gıdaları renklendirmek için doğal maddeler bulunmasına rağmen birçok fabrika halen gıda boyası kullanımına devam etmektedir. Bunun nedeni de gıda boyalarının gıdaların rengini daha canlı ve hoş göstermesidir. Daha önceki yapılan araştırmalarda gıda boyalarında toksik madde kullanıldığı görülmüştür. Şimdi ise içinde kullanılan maddeler halen araştırılmaktadır. Hal böyle olunca insanların kafasında gıda boyası zararlı mı sorusu oluşmaktadır. Bu boyaların zararlı olmadığını öne süren topluluklar da vardır. Bazı ülkelerde gıda boyası tamamen yasaklanmışken bazı ülkelerde ise tamamen zararsız olduğu açıklanmıştır.
Ancak FDA ve EFSA tarafından zararsız olduğu onaylanan bazı gıda boyaları halen ülkemizde kullanılmaktadır. Bunlardan bazıları şu şekildedir.
- Eritrosin: Şeker, meybuz ve pata jölelerinde kullanılır. Bu gıda boyası kırmızı renklidir.
- Allura Kırmızısı: Sos, şeker ve sporcu içeceklerinde kullanılmaktadır. Koyu kırmızı renktedir.
- Tartrazin: Cips, içecek, şekerlemeler, tahıllar, patlamış mısırlarda kullanılan gıda boyasının rengi sarıdır.
- Güneş Batımı Sarısı: Genellikle şeker, sos ve pişirilip dondurumuş ürünlerde kullanılır. Portakal rengine yakın sarı renktedir.
- Brilliant Blue: Yeşil sebze konservelerinde, muybuzlarda, dondurma, hazır çorba ve kremalarda kullanılır. Hafif yeşilimsi mavi boya türüdür.
- İndigo Carmine: Genellikle atıştırmalık yiyeceklerde kullanılır. Rengi kraliyet mavisine yakındır.
Bir pediatrik alerji uzmanı tarafından bu tür gıdaların kanserojen madde içerdiği ve çocuklarda hiperaktiviteye neden olduğunu öne sürmüştür. Daha sonra yapılan araştırmalar bu söylemi doğrular nitelikte olsa da, aileler çocuklarını bu tür gıdalardan vazgeçirememiştir.
1978 yılında bir doktor hiperaktivite ve dikkat eksikliği olan bir grup çocuk için diyet listesi oluşturdu. Bu diyet listesinde hiçbir şekilde gıda boyası ve renklendirici içeren maddeler bulunmamaktaydı. Diyet listesine uyan çocuklara bir süre sonra bir miktar gıda boyası verdi. Çocukların hareketlerinde değişiklik gözlemledi. Ayrıca başka bir çalışmada ise bu tür boyaların 3-9 yaş arası çocuklarda hiperaktiviteyi tetiklediği gözlemlendi.
Tartrazin adlı gıda boyası çocuklar üzerinden denendiğinde huysuzluk, halsizlik ve uyku sorununa neden olduğu gözlemlenmiştir. Bu deney tüm gıda boyalarının zararlı olduğunu açıklar nitelikte.
Ancak her gıda boyası tüketimi yapan çocukta bu bulgulara rastlanacak diye bir şey yoktur. Denek çocukların bazılarında bu etki üst seviyede gözlemlenmesine rağmen bazı çocuklarda ise daha az gözlemlenmiştir. Tüm bu olanlara rağmen FDA ve EFSA ellerinde yeterli bulgu olmadığından gıda boyası zararlarını kanıtlayamamıştır. FDA ve EFSA’nın bir maddeye zararlı diyebilmesi için ellerinde kesin bulguların olması gerekmektedir.
Gıda boyasının zararlı olduğu ne kadar açık ve net olsa da bazı gıda boyalarının kanserojen madde içermediği kanıtlanmıştır. Bu nedenle günümüzde zararlı olduğu kanıtlanamayan gıda boyaları ve renklendiriciler halen kullanılmaktadır. Çocuklarınızın gıda boyası içeren gıdalar yerine doğal renklendiricilerle renklendirilmiş gıdaları tüketmesine teşvik etmeniz, çocuğunuzun sağlığı açısından daha iyi olacaktır.
