Mekanik bozukluklar, hareket sisteminin çalışmasını sağlayan omurlar arasındaki diskler, omurgayı birarada tutan bağlar ve eklemlerin zorlanmasından veya zedelenmesinden kaynaklanır. Bunlar arasında en çok rastladığımız mekanik bozukluk sebebi omurlar arasındaki disklerin deforme olmaları, yırtılmaları ve sonunda fıtıklaşmalardır.
Bel ve Boyun Fıtığı Oluşma Sebebi Nelerdir?
Insan omurgasında boyun ve bel bölgesinde doğal olarak, içe doğru bir kavislenme vardır. Bu kavislere biz “boyun lordozu” ve” bel lordozu” adı veriyoruz. Bu kavislenmeler, yani lordozlar, omurga mekaniğinin ağrısız ve rahat çalışabilmesi için oldukça önemlidir. Bu lordozların giderek düzleşmesi, bel ve boyun ağrılarına ve sonunda fıtığa neden olmaktadır.
Boyun ve Bel Düzleşmesinin Nedenleri Nelerdir?
Günlük yaşamımızdaki aktiviteler esnasında boyun ve bel omurgamızı düşünelim. Insanların çoğu iş yerlerinde veya evde çalışırken veya istirahat ederken bu doğal lordozların korunmasına özen göstermezler. Sık sık ve uzun süreli öne eğili işler yaparlar, uzun süreli otururlar ve oturma pozisyonlarına dikkat etmezler, ağır kaldırabilirler, koltuk, kanepe gibi uygun olmayan yerlerde uyuyup dinlenebilirler. Bütün bu hareketler zamanla bel ve boyun lordozunun sürekli zorlanmasına ve aşırı gerilmesine neden olur. Bu da zamanla omurgayı bir arada tutan bağlarda zorlanma ve omurlar arasındaki disk adını verdiğimiz yumuşak yastıkçıklarda yırtılmalar ve deformasyonlara neden olur. Sonuçta zaman içinde lordoz düzleşir. Kişi sık sık geçici bel ve boyun ağrıları, tutulmaları yaşayabilir. Artık mekanik yapısı bozulmuş, diskleri deforme olmuş omurga, çok da zorlayıcı olmayan yükler karşısında dayanıklılığını yitirir.Omurlar arasındaki yumuşak yastığın dışarı doğru fıtıklaşması veya yırtılması, ani gelişen bel yada boyun, bacak yada kol ağrıları ile kendini gösteren “bel-boyun fıtığı” tablosuna dönüşür. Bu tablo fıtıklaşan omurlar arasındaki yumuşak yastığın (disk) kol veya bacağa giden sinirlere veya omuriliği saran hassas zara baskı yapması sonucudur.
Mc Kenzie Tedavi Yöntemi Nedir?
Mc Kenzie Mekanik Tanı Tedavi Yöntemi Yeni Zelendalı bir fizyoterapist olan Robin Mc Kenzie tarafından geliştirilmiştir.
Bu yöntem, tekrarlanan belirli hareketlerle ve sabit pozisyonlarla hastanın ağrısında meydana gelen değişiklikleri tespit ederek, geniş bir mekanik değerlendirme sağlar.
Mc Kenzie değerlendirme yöntemi, ağrılı bel veya boyun fıtığını, ağrısız olandan ayırt etmekte gerçekten güvenilir bir yöntemdir. Bu açıdan MR’dan daha iyi sonuçlar vermektedir. Santralizasyon bu yöntemin temel göstergesidir. Ağrının fıtık kaynaklı olduğunun ve tedaviye çok iyi yanıt vereceğinin yüksek kesinlikte göstergesidir.
Bu Teknikten Faydalanacak Hastalara Nasıl Karar Veriliyor?
1. Gün içinde 10 dk. bile olsa ağrısız anınız var mı?
2. Ağrı diz üzerinde bölgede sınırlı kalıyor mu?
3. Uzun süre oturduktan sonra ve/veya oturduğunuz yerden kalkarken ağrınız oluyor mu?
4. Uzun süreli eğili pozisyonda kalınca ağrı artıyor mu?
5. Genellikle sabahları daha fazla ağrı oluyor, ancak daha sonra iyi oluyor mu?
6. Ağrı genellikle hareketle iyi, hareketsiz kalınca daha kötü oluyor mu?
7. Yürümekle daha iyi hissediyormusunuz?
8. Genellikle yüz üstü yatmak daha iyi mi? Bunu test ederken önce ağrı artabilir, daha sonra azalacaktır.
9. Geçmiş yıllar içinde bel – boyun ağrı atakları geçirdiniz mi?
Bu soruların hepsine evet cevabı veriyorsanız bu tedavi için ideal bir adaysınız.
* Dört veya daha fazla evet cevabınız varsa tedaviden faydalanma şansınız yüksektir.
* Evet cevabınız 3 veya daha azsa tedaviniz için daha uzun süreli, özel tedavi yöntemleri gerekecek demektir.
* Sorgulama sonrası hastanın muayenesine geçilir, klasik muayene sonrasında belirli tekrarlanan hareketler uygulanarak santralizasyon bulgusu olup olmadığına bakılır. Eğer buda olumlu ise, hastanın bu tedavi tekniğine uygun olduğuna karar verilir veya ertesi gün tekrar değerlendirmek gerekebilir.
Tedavi Nasıl Yapılmaktadır?
Tedavi farklı tipte mekanik bozukluklara göre düzenlenmiş, farklı yönlerde verilen egzersizlerden oluşur. Öncelikle hastanın mekanik bozukluğunun bu tekniğe göre, hangi tip mekanik bozukluğa dahil olduğu tespit edilir. Daha sonra hastaya uygun yönde egzersiz verilir ve bunu her 2 saatte bir 10 kez tekrarlanması istenir. Hastanın ertesi günkü durum değerlendirilir. Eğer ağrı azalmışsa veya santralize oluyorsa programa devam edilir. Hasta 3-4 gün takip edilir. Aynı iyilik halinin devam edip etmediğine bakılır. Eğer santralizasyon tamamen oluşmuşsa veya ağrı çok çok azalmışsa hasta programa devam eder.
Eğer hastanın şikayetleri tam azalmamışsa veya kısa süre sonra tekrarlıyorsa bazı özel teknikler uygulamak gerekir. Bu teknikler doktor veya terapist tarafından yapılan elle yapılan zorlayıcı manevralardan oluşur. Hasta ertesi gün tekrar değerlendirilir.
* Bu şekilde hastanın şikayetleri geçene kadar sırayla farklı teknikler uygulanabilir.
* Bu egzersiz programı dışında, hastaya omurgası ve mekanik bozuklukluk sebebleri hakkında eğitim verilerek omurgayı doğru kullanma alışkanlığı verilmeye çalışılır.
* Kısmi bir istirahat önerilir. Yatak istirahati çok zorunlu ise ilk birkaç gün dışında önerilmez uzun süre oturmaktan kaçınmak, öne eğilmemek ve ağırlık kaldırmamak boyun ve bel fıtığı tedavisi sırasında özen gösterilmesi gereken noktalardır.
Tedavi Süresi Ne Kadardır?
Bir tedavi kürü 4-6 hafta sürmektedir. Ilk haftalar daha sık hasta takibi gerekebilir. Hergün hastayı görmeyi ve tedaviyi gerektirebilir. Daha sonraki haftalarda hasta egzersiz programına kendisi devam ederek kontrollere gelmektedir.
Kronik, disfonksiyonel sendromlu veya ameliyat sonrası vakalarda bu tedavi programına ek olarak fizik tedavi yöntemleri de uygulamak gerekebilir. Bu durum da tedavi süresi biraz daha uzayabilmektedir.
Bu Tanı ve Tedavi Yöntemlerinin Avantajları Nelerdir?
* Ağrının disk kaynaklı olup olmadığını belirler.
* Uygun vakalarda son derece etkili bir tedavidir.
* Hasta kısa sürede günlük yaşamına dönebilir.
* Hiçbir zararı olmayan güvenilir bir yöntemdir.
* Tedavinin önemli bir bölümü hastanın kendi kendine yapacağı özel egzersizlerden oluşur.
* Bu yöntem sadece tedaviyi değil, aynı zamanda hastayı eğitmeyi, ve günlük yaşamında bel-boyun ağrısına neden olabilecek hareketlerden korunmayı hedefler
* Tekrarlama riski diğer yöntemlere göre daha azdır.
* Tedavi sonunda hasta bel ve boynunu daha güvenli ve rahat hisseder.
* Çoğu zaman tedavi merkezine gelmeyi gerektirmeden tedavi programı uygulanabilir.
Ameliyat sonrasında tekrarlayan veya devam eden bel-boyun ağrılarında da etkili olabilir mi?
Evet ameliyat sonrasında bazen hastaların ağrıları bir süre sonra tekrarlayabilir. Bu ameliyat yerinde yeniden fıtıklaşma yada yumuşak dokuların hassas yapılara yapışıklığı nedeniyle olabilir. Bu gibi durumlarda biraz daha zorlayıcı teknikler ve uzun süreli tedavi gerekebilir. Ancak sonuç çoğunlukla iyidir.
Diğer Fizik Tedavi Yöntemlerinden farkı Nedir?
* Egzersize ve manuel yöntemlere dayalı bir tedavi yöntemi olduğundan fizik tedavi aletleri çok gerekli olmadıkça kullanılmamaktadır.
* Ilaç tedavisi verilmemektedir. Ağrı kesici, kas gevşetici ilaçlar mekanik tipte ağrıların tedavilerinde etkili değildir.
* Bel fıtığı veya boyun fıtığı tedavisinde verilen egzersiz programı klasik tedavi yöntemlerinde verilen egzersiz programlarının tam tersi yöndedir. Karın ve sırt kaslarını güçlendirme hedeflenmez.
* Çoğunlukla hergün tedavi merkezine gelmeyi gerektirmeden hasta kendi kendine tedavisini evinde uygulayabilir.
Ani Bel ve Boyun , tutulmalarında etkili midir?
Mc Kenzie yöntemi özellikle bu vakalarda oldukça faydalıdır.
Aynı seansta hastanın boyun hareketlerinde veya bel hareketlerinde açılmaya, ağrı düzeyinde ciddi anlamda azalmaya neden olur. Bunu hiç ilaç tedavisi uygulamadan hareket ve manuel yöntemlerle başarır.
Hasta uzun süreler istirahate gerek kalmadan kısa sürede günlük yaşama döner.
Hastaların Tedavi Sonrasında Dikkat Etmesi Gerekenler Nelerdir?
* Aşağıda bahsedilenler bel ve boyun ağrısı bakımından riskli olan kişiler tarafından da uyulması gereken konulardır.
* Bel kavisini destekleyen ortopedik yastıkla oturmak
* Ortopedik boyun yastığıyla uyumak
* Oturmaya sık sık ara vererek boyun ve bele yönelik özel egzersizleri uygulamak.
* Öne eğili pozisyonda uzun süre kalmamak sık sık doğrulmak.
* Ağırlık kaldırırken doğru kaldırma tekniğini kullanmak uyulması gereken temel kurallardır.
* Yüzme, yürüyüş, bisiklet, kas gücünü ve dayanıklılığı artırmaya yönelik en faydalı sportif aktivitelerdir.
