Konuyu Hazırlayan: Uzm.Hem.Yüksel Dur
Çok sıcak havalarda ve rutubetin arttığı durumlarda 37 dereceye kadar
normal olan vücut ısısı, 40-41 dereceye kadar yükselebilir.Bu seviyeye yükselen vücut ısısı, hücrelerde özelliklede beyin hücrelerinde tahribat yapar. Aşırı sıcağa maruz kalan bir kişinin ,beynindeki ısı ayarlama merkezinin fonksiyonu bozulur ve güneş çarpması dediğimiz ciddi sağlık sorunu ortaya çıkar. Bu nedenle insan beden ve ruh sağlığını korumak için, güneşten, sıcaktan özelliklede nemli sıcak havadan korunmalıdır.
SICAK ACİLLERİ
1) SICAK KRAMPLARI : Genellikle alt extremite veya karında yada her ikisinde aşırı sıcaktan tuz kaybı ile görülen ağrılardır. Aşırı sıcakta kalan biri, yeterince su içse bile tuz kaybını yerine koyamıyacağı için sıcak kramplarına maruz kalabilir. Belirtiler ; karın ve bacaklarda ağrı, bulantı tansiyon düşmesi, hızlı-dolgun nabız, nemli ve soluk deri.
· Hasta serin bir yere alınmalı, sıkı giysileri gevşetilmeli,
· Bulantı yok ise 1-2 bardak tuz içeren sıvı verilmeli,
· Kramp girmiş kasa kesinlikle masaj yapılmamalı,
· Sıcak krampı kişi en az 12 saat aktivite yapmamalıdır.
2) SICAK BİTKİNLİĞİ : Sıcak havada dışarıda dolaşanlarda sık rastlanır.
Aşırı sıcaklarda terleme ile vücuttan tuz elektrolit kaybına bağlı oluşan bir durumdur.
Belirtiler :
Yorgunluk halsizlik bayılma duygusu nabız hızlanması ateş yukselmesidir ve hastanın şuuru açıktır. Sıcak bitkinliğinin hayati tehlikesi yoktur ve güneş çarpmasının daha hafif şeklidir. Yerinde ilk yardım önlemleri ile kısa zamanda düzelir.
· Hasta serin bir yerde istirahate alınır ve sıkı giysileri gevşetilir.
· Hasta sırtüstü yatırılır ve bacakları yükseltilir.
· Bol miktarda sıvı özelliklede tuzlu ayran içirilir.
3) GÜNEŞ VEYA SICAK ÇARPMASI: Aşırı sıcağa maruz kalma sonucu beden ısısını ayarlayan mekanizmanın bozulmasına bağlı hayati tehlikesi olan bir durumdur. İlerlemiş sıcak çarpması çok tehlikelidir, tedavi edilse bile hastaların %20’si ölür. İyileşenlerin ise sinir sisteminde kalıcı hasarlar oluşabilir, denge ve koordinasyonlarının normale dönmesi ise aylar alır. Ancak ilk belirtiler görüldüğünde tanı konur bilinç kaybından önce tedaviye başlanırsa iyileşme şansı oldukça yüksektir.
Belirtiler :
Çok yüksek ateş (40-41 derece)
Terleyememe
Komaya kadar giden sinir sistemi bozuklukları
Halsizlik, başağrısı, başdönmesi, kusma bulantı, nabız hızlanması,
cildin kuruması ilk belirtiler olurken, algılamave koordinasyon
yeteneğinin azalması, görme netliğinin bozulması, göz çukurlarının
belirginleşmesi, bilincin kaybolması ileri belirtilerdir.
BU BELİRTİLER ORTAYA ÇIKAR ÇIKMAZ DOKTOR ÇAĞRILMALIDIR !!!
· Hasta hemen serin ve hava akımı olan bir yere alınmalı
· Sıkı giysileri gevşetilmeli
· Hastanın solunumu kontrol edilmeli (gerekirse hava yolu açılıp suni solunuma başlanmalı)
· Hasta su veya vantilatörle soğutulmaya çalışılmalı
· Ateşi 39 dereceye düşünceye kadar soğutma işlemine devam edilmeli.
ACİL OLARAK HASTANEYE GÖTÜRÜLMELİ
SICAKTAN KORUNMA ÖNLEMLERİ
· Zorunlu olmadıkça, güneş sıcaklığının en belirgin olduğu 11.00-15.00 saatleri arasında dışarıya çıkılmamalıdır. Çocuklar, yaşlılar, kalp ve şeker gibi kronik hastalığı olanların buna özellikle dikkat etmeleri gerekir.
· Kapalı alanların havalandırılmasına, yeterli bir hava akımı
sağlanmasına özen gösterilmeli. (mümkünse klima kullanılmalı)
· Bol sıvı ve mineral içeren içecekler tüketilmelidir. Kalp hastalığı
veya hipertansiyonu olup tuzsuz diyet alan kişiler dışında gıdalarla tuz
alımı arttırılmalıdır. Tuz kısıtlaması olanlar ise sıvı ve tuz kaybı
yönünden çok dikkatli olmalıdır. (Susamamış olsanız bile sık sık su için
çünkü susamak vücudunuzun su ihtiyacını belirten güvenli bir işaret
değildir.)
· Serinlemek için alkollü içecekler kullanmayın bunlar once serinletir,
sonra vücudun su kaybını arttırırlar.
· Hafif yemekler, sulu yiyecekler (meyva, salata, çorba vb.) yenmeli.
Yağlı ağır yemeklerden ve tıkabasa yemekten kaçınılmalı.
· İnce, açık renk, bol giysiler giyilmeli. Giysiniz güneş ışığının sizi
yakmasını önlesin ama terletip su kaybettirmesin.
· Geniş kenarlı şapka giyin yüzünüz doğrudan güneş altında kalmasın.
· Sık sık duş yapıp serinlemeye çalışın.
· Kapalı ve park edilmiş araç içinde hiçbir canlı bırakılmamalı.
· Dışarıda aktif olarak çalışması gerekenlerin mümkün oldukça güneş
altında korunmasız kalmamaya ağır eforlardan kaçınmaya ve sık sık, bol
bol sıvı tuzlu gıdalar almaya daha çok dikkat etmeleri gerekir.
· Sıcak çarpması ve bitkinliği belirtilerini bilip bu belirtilere karşı
uyanık olunmalı alınan önlemlerle hasta düzelmezse doktora haber
verilmelidir.
